Γόνος
Όπως είπαμε και προηγουμένως, με τη λέξη γόνος ονομάζουμε συνοπτικά τα μικρά
των μελισσών που μεγαλώνουν μέσα στην κυψέλη, από το στάδιο του αβγού μέχρι
τη στιγμή της εκκόλαψης από το κελί.
Όλοι γνωρίζουν τις μεταμορφώσεις του μεταξοσκώληκα, ο οποίος από αβγό γίνεται
σκουλήκι, όταν ηλικιωθεί πλέκει το κουκούλι του και κλείνεται μέσα ως νύμφη, και
κατόπιν το τρυπά και βγαίνει πεταλούδα. Ακριβώς το ίδιο γίνεται και με τη μέλισσα.
Η βασίλισσα, όπως είπαμε, γεννά από ένα αβγό μέσα σε κάθε κελί εργάτριας. Το
αβγό αυτό έχει σχήμα στενόμακρο, είναι κάτασπρο και μικρό, το κεφάλι της
καρφίτσας, και μόλις που διακρίνεται στο βάθος του κελιού. Την πρώτη μέρα
στέκεται όρθιο, κατόπιν όμως πλαγιάζει σιγά-σιγά, και στο τέλος της τρίτης μέρας
γίνεται σκουληκάκι, που κι αυτό μετά βίας διακρίνεται με το μάτι. Πριν βγει το
σκουληκάκι από το αβγό, οι μέλισσες που έχουν την υπηρεσία της τροφοδοσίας του
γόνου βάζουν στο βάθος του κελιού έναν άσπρο χυλό. Με το χυλό αυτό, που
ονομάζεται βασιλικός πολτός, τρέφονται όλα τα σκουλήκια των μελισσών nς πρώτες
3 μέρες, χωρίς διάκριση αν είναι σκουλήκι βασίλισσας, εργάτριας ή κηφήνα. Μετά nς
3 μέρες όμως αλλάζει η διατροφή των εργατριών και των κηφήνων, και τους δίνεται
μίγμα βασιλικού πολτού με γύρη και μέλι, ενώ στα σκουλήκια που προορίζονται να
γίνουν βασίλισσες δίνεται σκέτος και άφθονος βασιλικός πολτό ς γι' άλλες 3 μέρες.
Μέσα στον βασιλικό πολτό πλέει το σκουληκάκι, και τρέφεται απ' αυτόν για έξι μέρες.
Όταν μεγαλώσει, γεμίζει το κελί μέσα στο οποίο είναι κουλουριασμένο, και μοιάζει
σαν μαργαριτάρι. Εννιά μέρες μετά τη γέννηση του αβγού, οι μέλισσες σφραγίζουν
το κελί, το δε σκουλήκι σηκώνεται όρθιο, πλέκει το κουκούλι του μέσα στο κελί και
μεταμορφώνεται σε νύμφη. Στο στάδιο της νύμφης μένει 12 μέρες, και την 21η μέρα
από τη γέννηση του αβγού, τρυπά το σφραγισμένο κελί και βγαίνει τέλεια μέλισσα
εργάτρια.
Τις ίδιες μεταμορφώσεις παρατηρούμε και στον κηφήνα, με τη διαφορά όn, ενώ η
εργάτρια από τη γέννηση του αβγού μέχρι την εκκόλαψη της χρειάζεται μόνο 16, ο
δε κηφήνας 24.
Σμηνουργία
Η σμηνουργία είναι ο τρόπος με τον οποίο πολλαπλασιάζονται οι οικογένειες των
μελισσών. Αφού, όπως είδαμε προηγουμένως, οι μέλισσες δεν μπορούν να ζήσουν
παρά μόνο ως οικογένειες, άρα και κατά οικογένειες πρέπει να μεταναστεύουν για
να σκορπίζονται στον κόσμο.
Ο καιρός της σμηνουργίας δεν είναι ο ίδιος για όλες τις περιοχές. Συνήθως γίνεται
την άνοιξη κατά τον Απρίλιο ή τον Μάιο, όταν η του μελισσιού φτάσει στο ανώτατο
όριο. Η σμηνουργία είναι αποτέλεσμα κυρίως της στενόχωρης κατάστασης που
δημιουργείται μέσα στην κυψέλη από την αδιάκοπη αύξηση του πληθυσμού και την
αφθονία των αποθηκευμένων τροφών. Μολονότι δεν είναι ένστικτο βαθιά ριζωμένο
στη μέλισσα, εντούτοις δεν αποτελεί κανόνα χωρίς εξαίρεση, γιατί δεν
σμηνουργήσουν τα μελίσσια. Μέσα σ' ένα μελισσοκομείο μπορεί άλλα να
σμηνουργήσουν και άλλα όχι. Έπειτα, υπάρχουν χρονιές που σμηνουργούν
περισσότερα μελίσσια και χρονιές που δεν σμηνουργεί κανένα. Η επίδραση των
καιρικών συνθηκών είναι μεγάλη στο ζήτημα της σμηνουργίας, αλλά και οι συνθήκες
που επικρατούν μέσα στην κυψέλη έχουν πολύ μεγάλη σημασία. Όταν αποφασιστεί
η σμηνουργία, ένα μέρος του πληθυσμού, κάποτε το μεγαλύτερο, αφήνει την
κατοικία του, και μαζί με τη βασίλισσα φεύγει μακριά για να εγκατασταθεί σε άλλη
κατοικία.